Wskaźnik SR

SR – Wskaźnik odwracalności przestrzennej

Przekształcenia przestrzenno-budowlane jako zmiana funkcji budynku i ich wpływ na strukturę budynku są analizowane na etapie wykonalności i projektu wstępnego. W trakcie projektowania powinna być zapewniona zdolność przestrzeni i konstrukcji do przyjęcia różnych funkcji bez powodowania poważnych prac rekonstrukcyjnych, rozbiórek i strat materiałowych. Im mniejszy wysiłek potrzebny do przekształcenia budynku, tym większy będzie miał potencjał transformacji. Im większa różnorodność i liczba opcji modyfikacji (opcje ponownego wykorzystania budynków), tym większy potencjał transformacji. Im większy potencjał transformacji, tym rozwiązanie jest bardziej zgodne z koncepcją gospodarki o obiegu zamkniętym i tym samym ma większy wpływ na zmniejszenie użycia surowców pierwotnych.

Rozróżnić można trzy główne typy możliwej transformacji (Rys. 1):

Monofunkcjonalną – polega na możliwości przekształcenia układu budynku w ramach jednej funkcji. Na przykład budynek biurowy może przekształcić układ tradycyjnego z podziałem na pokoje na biuro typu open office lub na salę spotkań bez konieczności przeprowadzania rozległych prac adaptacyjnych.

Transfunkcjonalną – polega na możliwości tylko przekształcania jednej funkcji w drugą. Na przykład budynek biurowy może zostać przekształcone w budynek mieszkalny, szkołę lub inny budynek użyteczności publicznej.

Wielowymiarową – polega na możliwości pełnego przekształcenia budynku z jednej funkcji w drugą, jednocześnie z możliwości jego rozbudowy, zmiany wielkości, modyfikacji kształtu lub nawet przeniesienia budynku w inne miejsce.

Rysunek 1. Schemat ideowy różnych typów transformacji.

Wskaźnik SR odwracalności przestrzennej opisuje w jakim stopniu powierzchnia użytkowa budynku może zostać wykorzystana do innych zastosowań niż pierwotnie planowana i odnosi się do fazy użytkowania.

Wskaźnik odwracalności przestrzennej:

gdzie:

Amono(t)⁠

Atrans(t)⁠

Amulti(t)⁠

Atot⁠

WFmono(t)⁠

WFtrans(t)⁠

WFmulti(t)⁠

– powierzchnia użytkowa budynku, która może być poddana transformacji monofunkcjonalnej [m2]⁠⁠

– powierzchnia użytkowa budynku, która może być poddana transformacji transfunkcjonalnej [m2]⁠⁠

– powierzchnia użytkowa budynku, która może być poddana transformacji wielofunkcyjnej [m2]⁠⁠

– całkowita powierzchnia użytkowa budynku [m2]⁠⁠

– wskaźnik istotności związany z powierzchnią, która może być poddana transformacji wielofunkcyjnej [-]⁠⁠

– wskaźnik istotności związany z powierzchnią, która może być poddana transformacji transfunkcjonalnej [-]⁠⁠

– wskaźnik istotności związany z powierzchnią, która może być poddana transformacji monofunkcjonalnej [-]⁠⁠

Wartości wskaźników WF zostały opracowane na podstawie uzgodnień panelu ekspertów z branży budowalnej i wynoszą:

  • transformacji monofukcjonalna: WFtrans(t) = 0,5
  • transformacji transfunkcjonalna: WFmono(t) = 0,8
  • transformacji wielowymiarowa: WFmulti(t) = 1.

Wskaźnik odwracalności przestrzennej SR osiągnie wartość 100%, gdy cała powierzchnia będzie mogła być poddana transformacji wielowymiarowej (rys. 21). Taka sytuacja jest najbardziej zgodna z koncepcją gospodarki o obiegu zamkniętym i jest najbardziej pożądana.

Przykład

Całkowita powierzchnia użytkowa budynku biurowego wynosi 1200 m2. Został on zaprojektowany tak, że znaczna część (1000 m2) może był w łatwy sposób przekształcona i dostosowana do różnych celów, jednakże mieszczących się w zakresie działalności biurowej. Pozostała część budynku 200 m2  jest w pełni adoptowalna do różnych zastosowań – a więc może pełnić funkcje biurowe, ale również mieszkaniowe i może być rozbudowywana.

W przypadku tego budynku 1000 m2 może być transformowane monofukcjonalnie, a pozostała część (200 m2) wielowymiarowo.

Wskaźnik SR wynosi:

Pełną odwracalność przestrzenną można osiągnąć, jeżeli projekt będzie umożliwiał nie tylko modyfikację układu w ramach jednej funkcji (w tym przypadku biurowa) ale również miał potencjał transformacji wielowymiarowej, włącznie z potencjałami rozbudowy i zmiany powierzchni.