Jedną z najczęściej wykonywanych ocen środowiskowych budynków jest analiza LCA, która dotyczy wszystkich etapów cyklu życia budynku, tj. od momentu pozyskania surowca, poprzez etap produkcji i użytkowania, aż do rozbiórki budynku. Dzięki takiemu podejściu żaden etap istnienia wyrobu nie zostaje pominięty, co umożliwia dokonanie pełnych analiz zagrożeń, jakie dla środowiska może stanowić produkcja budowlana (rys. 1).
Analiza cyklu życia pozwala na:
- Określenie elementów o największym wpływie na środowisko w całym cyklu życia i wskazanie rozwiązań optymalizacji doboru odpowiednich materiałów.
- Identyfikację zagrożeń, które wynikają z niewłaściwego zarządzania procesami produkcji, budowy i eksploatacji obiektów budowlanych.
Rys. 1. Przykładowy schemat pełnego cyklu życia budynku
Analiza LCA stanowi podstawę do przeprowadzenia oceny w ramach różnych systemów certyfikacji wielokryterialnych, w których również zostały uwzględnione aspekty cyrkularności.
- Premiowane jest efektywne wykorzystanie materiałów w całym cyklu życia — ocenie podlegają działania polegające na minimalizowaniu użycia materiałów, zwiększaniu udziału ponownie wykorzystanych materiałów pochodzących z rozbiórki, jak również wykorzystanie materiałów o większej zawartości surowców pochodzących z recyklingu. Działania takie należy rozważać na etapie koncepcji, a następnie konsekwentnie wdrażać podczas realizacji inwestycji budowlanej.
- Wymagane jest określenie na etapie rozmów z zespołem projektowym celów i wskaźników, dzięki którym możliwe będzie wykazanie efektywnego wykorzystania materiałów i osiągniecie wyznaczonych celów w kolejnych etapach.
- Ocenie podlega trwałość materiałów występujących w odsłoniętych elementach budynku, w celu zmniejszenia częstości ich wymiany i tym samym ograniczenia zużycia materiałów. W tym celu należy zastosować odpowiednie środki ochrony zapobiegające uszkodzeniu wewnętrznych i zewnętrznych elementów budynku, opisanych w kryteriach oceny.
- Punktowane jest uwzględnienie możliwości adaptacji funkcjonalnej budynku – uwzględnienie zaproponowanych w kryteriach rozwiązań, takich jak systemy ułatwiające wymianę głównych instalacji, budownictwo modułowe oraz możliwość rozbudowy budynku w pionie lub poziomie [3].
- Wprowadzono system punktów bonusowych za działania sprzyjające GOZ w ramach wybranych obszarów, tj. ponowne wykorzystanie materiałów budowlanych lub wykorzystanie materiałów z recyklingu, pochodzenie materiałów potwierdzonych odpowiednimi certyfikatami ograniczenie odpadów, minimalizację nakładów materiałowych oraz zwiększenie potencjału intensywności użytkowania budynku i możliwości jego współdzielenia.
- Premię można otrzymać za poprawę właściwości środowiskowych silnie zanieczyszczonego gruntu oraz wdrożenie systemów pozwalających na wykorzystanie wody szarej i deszczowej.
- Ocenie podlega uwzględnienie adaptacji budynku w kontekście modyfikacji konstrukcyjnych w trakcie użytkowania, jak również odpowiedzialne zaplanowanie demontażu budynku po zakończeniu okresu użytkowania, które powinno być uwzględnione już na etapie projektowania, wraz z doborem materiałów budowlanych [61].
- Warunkiem koniecznym do uzyskania certyfikatu jest sporządzenie planu gospodarowania odpadami oraz wykazanie sposobu zagospodarowania odpadów, materiałów budowlanych i rozbiórkowych, którego celem jest monitorowanie redukcji ilości odpadów oraz zwiększania poziomu ich recyklingu lub ponownego użycia.
- Możliwe jest uzyskanie punktów premium za ograniczenie wytwarzania odpadów budowlanych do maksymalnie 50 kg/m2 powierzchni użytkowej budynku oraz zwiększenie poziomu odzysku materiałów pochodzących z odpadów budowlanych do minimum 50% lub 75%.
- Premiowane jest wykorzystanie zabytkowych lub opuszczonych budynków, które powinny być poddane renowacji w minimum 50% powierzchni budynku, tak aby spełniały one odpowiednie wymagania techniczne.
- Dodatkowe punkty można uzyskać również za ponowne wykorzystanie elementów budynku, takich jak np. podłogi, pokrycia dachowe, ściany, drzwi i systemy sufitowe.
- Punkty premium przyznawane są za wykorzystanie materiałów certyfikowanych środowiskowo, czyli posiadających informacje o źródle ich pochodzenia, np. certyfikatu C2C lub EPD typu III [26].
- Ocenie podlega poziom wykorzystania materiałów naturalnych w budynku — premiowane jest zastosowanie drewna w konstrukcji, wykorzystanie surowców naturalnych w izolacji przegród budowlanych na poziomie co najmniej 70% oraz wykonanie drewnianej elewacji budynku stanowiącej minimum 40% powierzchni przegród zewnętrznych. Innym kryterium certyfikacji jest stopień ponownego wykorzystania materiałów (min. 10%) i liczby materiałów, które wyprodukowano na podstawie materiały z recyklingu na poziomie co najmniej 50%.
- Punkty premium można otrzymać za wykorzystanie istniejących zabudowań, które zostaną poddane rewitalizacji i stanowią minimum 20% planowanej powierzchni nowej inwestycji.
- Punktowane jest stosowanie wyrobów budowlanych posiadających deklaracje środowiskowe EPD, natomiast w przypadku zastosowania drewna wymagane jest potwierdzenie pochodzenia certyfikatem FSC [58].